Het rapport - waar naast Vandenbroucke ook Brian Burgoon, Theresa Kuhn, Francesco Nicoli en anderen maandenlang aan werkten - is vandaag in Brussel gepresenteerd.

Vandenbroucke: ‘Risicodeling kan je op heel wat verschillende manieren organiseren. Onze resultaten tonen dat het concrete beleidsontwerp – de wijze waarop werkloosheidsrisico’s gedeeld worden – belangrijk is met het oog op ondersteuning in de publieke opinie. Ze laten ook verschillen zien in publieke steun tussen landen en verschillen in houding tussen individuele burgers, die samenhangen met uiteenlopende sociaaleconomische posities en wereldbeelden.’

Voor risicodeling

Een van de conclusies uit het onderzoek is dat het grootste deel van de EU-bevolking voor ‘Europese risicodeling inzake werkloosheid’ (EURW) is. Een relatief klein deel is fundamenteel tegen.

‘Dit is tegengesteld tot wat je zou denken als je de politiek zou volgen,’ vertelt Vandenbroucke. ‘In het politieke debat worden uitspraken gedaan over ‘wat de mensen denken’ soms zonder enige onderbouwing.’

Zo krijgen in Nederland zowel genereuze als minder genereuze varianten van Europese solidariteit bij werkloosheid steun van een duidelijke meerderheid in Nederland zijn (meer genereus wil zeggen: een groter volume aan Europese steun en daardoor een hoger niveau van de gegarandeerde werkloosheidsuitkering).

Voor genereuze varianten van solidariteit (ook als de respondenten gewaarschuwd worden dat dit leidt tot belastingverhoging) is de steun – zelfs in de meest pessimistische inschatting over hoe  ‘neutrale’ respondenten uiteindelijk zouden stemmen als ze gedwongen worden ‘ja’ of ‘nee’ te zeggen – groter dan 60%; in een minder pessimistische inschatting is de steun nog groter.          

Rest van de EU

In de meeste gepeilde EU-landen is de steun groter wanneer de uitvoering van EURW gedecentraliseerd wordt. Dit versterkt argumenten, ontwikkeld in andere onderzoeken over EURW, dat men liever niet de voorkeur geeft aan echte individuele Europese werkloosheidsuitkeringen (die bestaande nationale uitkeringen deels zouden vervangen), maar eerder aan een herverzekering  die nationale uitkeringsstelsels ondersteunt met budgettaire transfers.

Burgers zijn gevoelig voor het precieze ontwerp van EURW: alhoewel deze gevoeligheid verschilt van land tot land, geven de respondenten over het algemeen de voorkeur aan beleidsontwerpen die meer genereus zijn, beleidsontwerpen die vereisen dat de deelnemende landen onderwijs- en opleidingskansen aanbieden aan alle werklozen, beleidsontwerpen die niet leiden tot belastingverhoging, en beleidsontwerpen die voorwaarden koppelen aan de werkloosheidsuitkering (zoals het aanvaarden van een passende job).

Nieuwe manier van peilen

Om de houdingen van burgers ten aanzien van deze complexe kwestie beter te begrijpen, gebruikten de onderzoekers een peilingsmethode die bij wetenschappelijk onderzoek over beleidsvraagstukken nog zeer jong is. Alle 19.500 respondenten werden geconfronteerd met drie paren van telkens twee alternatieve beleidsontwerpen (elk respondent kreeg in het totaal dus zes beleidsontwerpen te zien).

Het team legde elke respondent twee soorten van vragen voor. Ze moesten bij elk paar van alternatieve beleidsontwerpen vertellen welk van de twee hun voorkeur zou hebben; en voor elk van de zes voorstellen moesten ze ook zeggen of ze er ‘sterk tegen’, ‘een beetje tegen’, ‘een beetje voor’, ‘sterk voor’ (of ‘noch voor, noch tegen’) zouden zijn. Zo verzamelde het UvA-team tegelijkertijd informatie over de relatieve voorkeuren tussen alternatieve ontwerpen en informatie over het absolute niveau van steun voor of weerstand tegen elk ontwerp.

Rapportgegevens

Frank Vandenbroucke (UvA), Brian Burgoon (UvA), Theresa Kuhn (UvA), Francesco Nicoli (UvA), Stefano Sacchi (INAPP), David van der Duin (UvA), Sven Hegewald (UvA): Risk Sharing When Unemployment Hits: How Policy Design Influences Citizen Support For European Unemployment Risk Sharing (EURS).