‘In het onderwijs wordt uitgebreid aandacht besteed aan het leren van vreemde talen. Er is al veel onderzoek gedaan naar het leren van alfabetische talen als vreemde taal. We weten echter veel minder over het leren van niet-alfabetische talen zoals Chinees door middelbare scholieren,’ vertellen psycholoog Maaike Zeguers en orthopedagoog Madelon van den Boer.

Goed Chinees leren met dyslexie

Directe aanleiding voor het onderzoek was een opmerkelijke leerling. Zeguers: ‘De leerling had door dyslexie steeds moeite gehad met het lezen en het spellen in het Nederlands en ook in andere vreemde talen, Engels, Duits en Frans. Toen de leerling echter Chinees leerde op school ging dat een stuk makkelijker. Daarom zijn we begonnen met het zoeken naar voorspellers van het leren van vreemde talen.’

Het onderzoek werd uitgevoerd onder Nederlandse leerlingen in de eerste klas van het middelbaar onderwijs die startten met het leren van Frans, Spaans en Chinees. In hun eerste schoolweek moesten ze twee uur lang (1 uur klassikaal, 1 uur individueel) testen maken om verschillende cognitieve capaciteiten in kaart te brengen. Daarnaast lazen ze twee keer gedurende het schooljaar in de verschillende talen.

Van den Boer: ‘Op basis van de resultaten zien we dat de drie talen verschillen wat betreft de cognitieve vaardigheden die het meest van belang zijn om te leren lezen. Het Chinees doet een beroep op andere vaardigheden dan de andere vreemde talen, waardoor Chinees voor kinderen met dyslexie mogelijk relatief makkelijker te verwerven zal zijn.’

Elke taal vraagt andere vaardigheden

Leerlingen die vlot Nederlands lezen, blijken dit ook in het Spaans vlot te kunnen. Dit komt waarschijnlijk omdat zowel in het Spaans als het Nederlands een eenduidige koppeling tussen letters en klanken bestaat (een bepaalde letter wordt overwegend op dezelfde manier uitgesproken). Nederlandse leesvaardigheid was daarom het meest voorspellend voor leesvaardigheid in het Spaans.

Omdat in het Frans de koppeling tussen letters en klanken veel minder eenduidig is, hebben kinderen kennis van de betekenis en klankstructuur van woorden nodig om deze koppeling te kunnen maken en Franse woorden te lezen. Kinderen met een goede woordenschat en goede fonologische vaardigheden waren daarom het beste in het lezen van Franse woorden.

Chinees is een taal waarin hele woorden worden weergegeven door middel van visueel complexe symbolen. Voor deze taal speelt de koppeling tussen letters en klanken geen belangrijke rol. Kinderen profiteren bij het leren van deze taal dan ook het meest van bredere leervaardigheden, zoals zowel verbale als non-verbale intelligentie, dus woordenschat, maar ook ruimtelijk (visueel) inzicht.

Rekening houden met verschillen

Van den Boer: ‘Ons onderzoek laat zien dat het van belang is dat er in het onderwijs rekening wordt gehouden met verschillen tussen de talen, zodat nadruk kan worden gelegd op wat een bepaalde taal moeilijk maakt. Bij het Frans kan bijvoorbeeld expliciet worden ingegaan op de inconsistente relatie tussen letters en klanken en het belang daarvan voor het lezen. Mogelijk kan dit onderzoek er toe bijdragen dat leerlingen in de toekomst op basis van hun cognitieve profiel advies kunnen krijgen over welke talen zij gemakkelijk en moeilijk kunnen leren.’

Publicatiegegevens

Zeguers, Van den Boer, Snellings & De Jong (2018). Universal and language specific predictors of early word reading in a foreign language. An analysis of the skills that underlie reading acquisition in three different orthographies. Developmental Psychology (. DOI: 10.1037/dev0000606).