Het onderzoeksteam maakte gebruikt van een unieke dataset, verzameld aan de hand van een groot aantal cameravallen in de regenwouden van het Tai National Park in Ivoorkust. Met behulp van de cameravallen kon het team het gedrag van de dieren vastleggen. De beelden onthullen tot nu toe onbekende interacties tussen diersoorten, wat leidt tot meer inzicht in het foerageergedrag van dieren rondom tropische notenbomen.

Het gevaar van ‘gratis’ eten

In totaal observeerden de onderzoekers 190 verschillende momenten, in vier verschillende gebieden van het regenwoud. Als onderdeel van de bacheloropleiding Biologie aan de UvA bestudeerde Bryndan van Pinxteren het videomateriaal. De mangabeys bleken vooral vlak na het noten kraken op te duiken, wat suggereert dat ze afkomen op het geluid van het gekraak. Ook waren zij extra waakzaam op locaties waar noten werden gekraakt in vergelijking met andere foerageerplekken. Dit duidt erop dat mangabey-apen een dilemma ervaren tussen de kans om een grote hoeveelheid ‘gratis’ voedsel te bemachtigen en het lopen van een verhoogd predatierisico, omdat chimpansees soms op mangabey-apen jagen.

Onderzoeksleider dr. Karline Janmaat van Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteemdynamica (IBED) van de UvA en het Max Planck Instituut voor Evolutionaire Antropologie vertelt: 'Nadat we beide diersoorten maandenlang hebben bestudeerd, blijft ik geïntrigeerd door de ingewikkelde relatie tussen mangabey apen en chimpansees. Op sommige momenten lijken de mangabeys bang te zijn voor de chimpansees, terwijl ze hen op andere momenten op slechts meters afstand benaderen om te profiteren van de noten die ze kraken. Het lijkt wel alsof ze hebben geleerd te anticiperen op de gemoedstoestand van de chimpansees.’

Menselijk keuzegedrag

‘De keuze van de mangabey-apen om de restjes op te eten die zijn achtergelaten door potentiële predatoren, kan erop wijzen dat ze conceptuele kennis hebben die hen helpt om te beoordelen of het veilig is en wanneer ze waakzaam moeten zijn. Ditzelfde type besluitvormingsgedrag was zeer waarschijnlijk ook te zien bij onze menselijke voorouders. Ook zij konden ‘gratis’ voedsel verkrijgen door de achtergelaten prooien van gevaarlijke predatoren op te eten. Het bestuderen van apengedrag kan ons daarom belangrijke inzichten opleveren in de oorsprong van ons eigen keuzegedrag’, aldus Janmaat.

‘Dit alles maakt het des te triester dat het bos waarin de interessante gedragingen van deze apen hebben bestudeerd in rap tempo verdwijnt’, concludeert Van Pinxteren. ‘Want daarmee verdwijnt tegelijkertijd een deel van onze evolutionaire geschiedenis.’

Publicatiegegevens

Bryndan O.C.M. van Pinxteren, Giulia Sirianni, Paolo Gratton, Marie-Lyne Després-Einspenner, Martijn Egas, Hjalmar Kühl, Juan Lapuente, Amelia C. Meier, Karline R.L. Janmaat: ‘Sooty mangabeys scavenge on nuts cracked by chimpanzees and red river hogs. An investigation of inter-specific interactions around tropical nut trees’, in: American Journal of Primatology 19 juli 2018. DOI: 10.1002/ajp.22895.