We worden dagelijks geconfronteerd met pakkende nieuwsbeelden, via traditionele of sociale media, kranten of televisie. Veel van deze beelden roepen een emotionele reactie op die direct of indirect in verband wordt gebracht met onze kijk op hedendaagse issues zoals het vluchtelingenvraagstuk of de verschrikkingen van de burgeroorlog in Syrië. Vanwege het grafische karakter van de beelden die we hierover in het nieuws zien, zijn commentatoren vaak geneigd te beweren dat ze een doeltreffend middel zijn voor de vorming van politieke opvattingen.

Meer dan duizend woorden?

Voor zijn proefschrift besloot Powell te onderzoeken of en zo ja in welke mate gedrukte en digitale nieuwsbeelden van invloed zijn op de manier waarop mensen denken over politiek. Dit deed hij aan de hand van een aantal experimenten waarbij kijkers werden geconfronteerd met aangrijpende reportages over gevoelige onderwerpen, zoals de Europese vluchtelingencrisis en militair ingrijpen in buitenlandse conflicten. Deelnemers kregen verschillende combinaties van beeld en tekst te zien, in de vorm van zowel artikelen als video’s. Vervolgens werd hen gevraagd naar hun mening en hun houding omtrent deze thema’s.

Powell ontdekte dat vooral beelden emoties kunnen oproepen – bijvoorbeeld medeleven met vluchtelingen – die aanzetten tot actie, zoals doneren of een petitie ondertekenen. Toch lijken beelden op de langere termijn niet te leiden tot verandering van mening. Volgens Powell tonen zijn experimenten aan dat tekst eerder leidt tot verandering van mening, omdat tekst een grotere betrokkenheid vergt van de lezer, die daardoor ook sterker betrokken raakt bij het thema.

Powell: ‘Bovendien ontdekten we dat kennisname van nieuws over bijvoorbeeld de vluchtelingencrisis aan de hand van een artikel, mensen eerder aanspoorde om vluchtelingen te helpen dan wanneer ze hierover een reportage zagen. Onze bevindingen wijzen er dan ook op dat mensen – in het algemeen – sterker betrokken raken bij nieuws door erover te lezen dan door ernaar te kijken.’

Betrokken, niet volledig meegesleept

De conclusies van Powell zijn verrassend, omdat ze indruisen tegen de heersende opvatting dat alleen beelden politieke besluitvorming kunnen beïnvloeden. ‘Ik wilde aan de hand van verschillende middelen inzicht krijgen in hoe beeld en tekst samengaan bij het vormen of veranderen van politieke opvattingen’, aldus Powell. Aan een dergelijke veelzijdige benadering ontbrak het lange tijd. Eerder onderzoek richtte zich vooral op ofwel woorden ofwel beelden. Deze eenzijdige aandacht heeft mede het idee versterkt dat emotionele beelden doorslaggevend zijn bij de vorming van de publieke opinie. Powell: ‘Uit mijn onderzoek blijkt dat krachtige beelden mensen bij het nieuws kunnen betrekken, maar de burger laat zich er niet volledig door meeslepen – het gaat erom hoe beelden zich verhouden tot tekst, en tot de voorkennis van het publiek.’

Promotiedetails

Thomas Powell: Multimodal News Framing Effects. Promotoren zijn prof. dr. Claes de Vreese en prof. dr. Hajo Boomgaarden. Copromotor is dr. Knut De Swert.

Tijd en locatie

De promotie vindt plaats op donderdag 21 september om 10.00 uur. Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.