Het aantal zwevende kiezers is de afgelopen decennia flink toegenomen. Steeds meer kiezers veranderen niet alleen van partijvoorkeur tussen twee verkiezingen in; ze wisselen ook vaker van stemvoorkeur tijdens een verkiezingscampagne. Hoe beïnvloedt nieuws over de verkiezingscampagne de veranderingen in stemvoorkeur? Deze vraag stond centraal in Geers onderzoek, waarin ze keek naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 en de Europese parlementsverkiezingen in Nederland van 2014.

‘Conversion’ en ‘crystallization’

Geers bestudeerde hoe blootstelling aan campagnenieuws in het algemeen en blootstelling aan specifieke aspecten van campagnenieuws leidt tot veranderingen in stemvoorkeur. Ze keek onder meer naar inhoudelijk nieuws over beleidskwesties en naar nieuws over peilingen. Het ging enerzijds om de invloed van campagnenieuws op kiezers met een bestaande partijvoorkeur die wisselden van de ene naar de andere partij (conversion), en anderzijds om kiezers zonder een aanvankelijke voorkeur die uiteindelijk besloten op een bepaalde partij te stemmen (crystallization). Ook onderzocht Geers de onderliggende mechanismen achter het effect van campagnenieuws op verandering van stemvoorkeur: politiek zelfvertrouwen en politiek cynisme.

Aarzelend maar niet ongeïnformeerd

‘Opvallend is dat zowel inhoudelijk nieuws over beleidskwesties als nieuws over peilingen effect heeft, maar op verschillende manieren’, licht Geers toe. ‘Inhoudelijk nieuws is van invloed op de stemkeuze voor kiezers zonder aanvankelijke voorkeur of zorgt voor een stabiele stemkeuze voor kiezers die al een voorkeur hadden. Nieuws over peilingen daarentegen kan leiden tot een veranderende voorkeur van de ene naar de andere partij of tot niet stemmen. Hieruit blijkt de persuasieve rol van de media. Media lijken echter met name een informatieve rol te spelen, waarbij aarzelende kiezers de media gebruiken om zo tot een keuze te komen.'

Geers: ‘Deze aarzelende kiezers zijn niet ongeïnteresseerd en onwetend, maar maken juist een weloverwogen, geïnformeerd stemkeuze. Door blootstelling aan campagnenieuws wordt hun zelfvertrouwen in politieke kennis versterkt en dat moedigt hen aan om uiteindelijk een stemkeuze te maken.’ Geers vond ook dat politiek cynisme geen effect heeft op veranderende stemvoorkeuren.

Optimistische kijk op de rol van de media

‘Op basis van mijn bevindingen denk ik dat we optimistisch kunnen zijn over de rol van de media tijdens verkiezingen. De media worden vaak verweten cynisme op te wekken, wat zou resulteren in grillige veranderlijkheid bij kiezers. Maar ik zie juist dat de informatieve rol die media vervullen, uiteindelijk leidt tot meer geïnformeerde stemmen. Ik denk dan ook niet dat de representatieve democratie in Nederland bedreigd wordt. Dat kiezers steeds meer van stemvoorkeur wisselen is vooral een gevolg van een continu proces van emancipatie van de kiezer’, aldus Geers.

Promotiegegevens

Sabine Geers: Informed Floating Voters? The Impact of Media on Electoral Volatility. Promotor is prof. dr. Claes de Vreese. Copromotor is dr. Linda Bos.

Tijd en locatie

De promotie vindt plaats op dinsdag 14 maart, 14.00 uur. Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.