Voor de beste ervaring schakelt u JavaScript in en gebruikt u een moderne browser!
Je gebruikt een niet-ondersteunde browser. Deze site kan er anders uitzien dan je verwacht.
Prof. dr. Mieke Bal, emeritus hoogleraar Theoretische literatuurwetenschap aan de UvA en film- en videokunstenaar, is op vrijdag 17 maart benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Zij ontving de koninklijke onderscheiding vanwege haar exceptionele wetenschappelijke verdiensten. Wethouder Simone Kukenheim reikte de onderscheiding uit aan Bal tijdens een symposium dat als eerbetoon aan haar plaatsvond.
Mieke Bal koninklijke onderscheiding
Simone Kukenheim en Mieke Bal. Foto: Erik de Jager

De impact van Bals werk is nationaal en internationaal zeer groot, op zowel  wetenschappelijk als cultureel gebied. Uitgangspunt in haar werk is dat culturele objecten het best vanuit meerdere disciplines benaderd kunnen worden. Zij was met die interdisciplinaire aanpak, zeker in Nederland, een pionier op het terrein van Cultural Analysis. Bal is een van de grondleggers van de narratologie, de bestudering van verhaalconstructies. In haar boek Narratologie, dat zij in 1977 (in het Frans) publiceerde, presenteerde ze een nieuwe theorie die een omwenteling teweegbracht in de literatuurwetenschap. Met vertalingen in onder meer het Nederlands, Engels, Spaans, Chinees en Roemeens werd het een standaardwerk: tot op de dag van vandaag wordt het boek herdrukt en gebruikt op universiteiten.

Mieke Bal
Foto: Erik de Jager

Genderstudies en ‘political art’

Bal paste ook met succes het perspectief van genderstudies toe in haar wetenschappelijke werk, bijvoorbeeld in haar literaire analyses van de bijbel. Vervolgens is ze zich meer gaan richten op de interpretatie van visueel materiaal en paste zij de narratologie toe op de schilderkunst. Zo schreef ze een boek over Rembrandt, dat onder kunsthistorici veel stof deed opwaaien. Later in haar loopbaan is ze zich gaan richten op ‘political art’ met publicaties over hedendaagse kunstenaars als Salcedo, Athila en Janssens.

Meer dan 80 promovendi

In 1993 nam Bal het initiatief dat leidde tot oprichting van de Amsterdam School of Cultural Analysis (ASCA) aan de UvA, die wereldberoemd werd en nog altijd onverminderd actief, relevant en actueel is. Naast kennisontwikkeling is haar betekenis ook zeer groot geweest als het gaat om kennisoverdracht: meer dan 80 promovendi rondden onder begeleiding van Bal hun proefschrift af. Zeker 12 van hen zijn later zelf ook hoogleraar geworden.

Film- en videokunst

Internationaal is Bal tevens bekend als film- en videokunstenaar; haar werken zijn in vele musea in diverse landen tentoongesteld. Zij maakte 3 films, 18 documentaires en 26 installaties en tentoonstellingsvideo’s. In deze werken legt ze de relatie tussen wetenschap en visuele expressie, door het filmische beeld te gebruiken als een andere manier van denken en argumenteren.

Eerbetoon

Collega’s uit de wetenschap en de kunst en cultuur, uit binnen- en buitenland, brachten op vrijdag 17 maart een eerbetoon aan Bal. Tijdens een symposium, dat plaatsvond in het Stedelijk Museum, belichtte elk van hen een aspect van haar werk. Aanleiding was het officiële afscheid van Bal van de universiteit. In 2011 ging zij met emeritaat en zij oefende vervolgens (zoals gebruikelijk) nog vijf jaar het promotierecht uit.

Na de uitreiking van de koninklijke onderscheiding liep de middag over in de opening van de tentoonstelling van Nalini Malani aan wie Bal’s meest recente boek is gewijd: In Medias Res: Inside Nalini Malani’s Shadow Plays.