De aarde warmt op. Ondanks internationale inspanningen de uitstoot van broeikasgassen te beperken, is het de vraag of de gemiddelde opwarming van de aarde binnen de veilig geachte 2 graden Celsius zal blijven.

Onvermoede bijeffecten

Wetenschappers en ondernemers zoeken naar oplossingen. Eén daarvan is geo-engineering; het grootschalig ingrijpen in natuurlijke systemen om klimaatverandering te bestrijden. Dat kan ruwweg op twee manieren: het wegvangen van CO₂ en het weerkaatsen van straling van de zon, zodat die minder warmte afgeeft op aarde. De technieken zijn goedkoop en bieden snel resultaat. Maar ze zijn ook omstreden, zowel in juridische als in ethische zin. Een van de methoden is bijvoorbeeld inbreng van ijzerdeeltjes in de oceaan om fotosynthese te bevorderen en zo koolstofdioxide om te zetten in biomassa. Een andere techniek is injectie van piepkleine sulfaatdeeltjes in de stratosfeer, zodat de deeltjes zonnestralen terug de ruimte in kaatsen. Beide methoden kunnen onvermoede bijeffecten hebben op internationale schaal: algenbloei kan de maritieme voedselketen uit balans brengen en de sulfaatdeeltjes kunnen schadelijk zijn voor de ozonlaag.

Kans geven

Toch moeten we niet doorslaan in terughoudendheid, stelt Du in haar onderzoek. ‘Gezien de onomkeerbare negatieve gevolgen van klimaatverandering, kunnen we geo-engineering – ondanks de onzekerheid omtrent de bijeffecten – een kans geven.’  Momenteel is de regelgeving daartoe te restrictief, meent de promovenda. In het Biodiversiteitsverdrag zijn de VN-lidstaten bijvoorbeeld overeengekomen dat geo-engineering slechts op kleine schaal mag worden onderzocht en niet mag worden toegepast vanwege de onzekere gevolgen.

Op basis van het voorzorgsprincipe redeneert Du dat het risico van verdere opwarming van de aarde zo groot is, dat zo’n verbod onnodig belemmert. Ze stelt voor per geo-engineerproject af te wegen of het bijkomend risico legitiem is. Per casus moeten milieu-experts daartoe onder meer de schaal en duur van de ingreep wegen in een milieueffectenrapport.

Of Du’s plannen daadwerkelijk realiteit worden in beleid, zal moeten blijken. Maar ze heeft goede hoop. ‘Mijn proefschrift verschijnt volgend jaar ook als handelseditie en als ook maar één beleidsmaker dat leest en iets overneemt van mijn gedachtengang, ben ik enorm blij. Er zijn heel veel onderzoekers die zich net als ik richten op manieren om klimaatverandering tegen te gaan. Als iedere studie tot een kleine verandering leidt, kunnen we zo’n groot probleem gezamenlijk oplossen.’

Promotiegegevens

Mw. H. Du: International Legal Framework for Geoengineering, Managing the Risks of an Emerging Technology. Promotor is prof. dr. R.J.M. Lefeber. Copromotor is dr. J.L. Reynolds (Tilburg University).

Tijd en locatie

De promotie vindt plaats op vrijdag 9 december om 12.00 uur. Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.