Ongeveer een op de tien krantenberichten die de afgelopen tien jaar verschenen over bedrijven als Apple, Aegon en Nuon en over maatschappelijke organisaties als Greenpeace, WWF en Unicef is gebaseerd op een persbericht dat de organisaties zelf verstuurden. Kranten als De Telegraaf en Metro namen gemiddeld meer persberichten over, terwijl het percentage bij kranten als de Volkskrant en NRC juist lager lag. NGO's slaagden er vaker in het nieuws te bepalen met een persbericht dan commerciële bedrijven. Kranten namen persberichten doorgaans niet één op één over, maar voegden er eigen inhoud aan toe. Boumans: 'De combinatie van het relatief lage percentage en het feit dat het niet louter knip- en plakwerk betrof, maakt dat ik eigenlijk gerustgesteld ben over de mate waarin berichtgeving bepaald wordt door bedrijven en organisaties.'

Naast die geruststellende bevinding, ontdekte Boumans een relatie die hij met minder vertrouwen beziet. Zo'n 66 procent van het nieuws dat in 2014 online verscheen op sites als volkskrant.nl, nu.nl en telegraaf.nl was gebaseerd op berichtgeving van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Bovendien overlapten de teksten zodanig dat er eigenlijk sprake is van integrale overname van het ANP-bericht. 'Er is geen reden te twijfelen aan de kwaliteit van de berichtgeving van het ANP, maar in een democratie is het volgens mij niet wenselijk als tweederde van het nieuws bij één bron vandaan komt. Dat werkt eenzijdige verslaglegging en beeldvorming in de hand. Zeker gezien het feit dat jongeren bijna al hun nieuws online lezen, is dat een zorgelijke ontwikkeling.'

Niet vol te houden

Boumans is van plan de relatie tussen organisaties, persbureau en nieuwsmedia de komende jaren te blijven volgen. 'Tot nu toe lijkt er geen sprake van ongezonde afhankelijkheid bij nieuwsmedia, maar redacties krimpen steeds verder terwijl de kranten dikker worden. Je zou denken dat het niet vol te houden is al die artikelen zelf te blijven schrijven. Dat wil ik in de gaten houden.'

Dat voornemen wordt vergemakkelijkt doordat Boumans een groot deel van zijn promotietraject heeft besteed aan het ontwikkelen van een analysetechniek. Die meet overeenkomsten in teksten en weegt daarbij hoe specifiek verschillende woorden zijn voor een onderwerp. Overlap in een woord als 'nucleair' krijgt daarbij meer waarde dan overlap in een algemener woord als 'besluit'. Boumans: 'Het ontwikkelen van de software heeft ons veel tijd gekost, maar nu die eenmaal loopt kunnen we de mate waarin journalisten pers- en ANP-berichten gebruiken relatief eenvoudig onderzoeken.'

Promotiegegevens

Dhr. J.W. Boumans: Outsourcing the News? An empirical Assessment on the Role of Sources and News Agencies in the Contemporary News Landscape. Promotoren zijn prof. dr. H.G. Boomgaarden (University of Vienna) en prof. dr. R. Vliegenthart.

Tijd en Locatie

De promotie vindt plaats op woensdag 25 mei om 11.00 uur.
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.