Met een Vidi-beurs kunnen onderzoekers vijf jaar onderzoek doen. In deze toekenningsronde dienden in totaal 509 wetenschappers een projectvoorstel voor financiering, waarvan er 87 zijn gehonoreerd. 

De toekenningen

Dr. Nathalie Degenaar (Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde): 'De eetlust van een neutronenster'  

Neutronensterren behoren tot de meest extreme objecten in het heelal. Door hun gigantische zwaartekracht kunnen deze kannibalen gas van een nabijgelegen ster opslokken. Degenaar gebruikt astronomische waarnemingen om de eetpatronen van neutronensterren nauwkeurig in kaart te brengen. 

Dr. Raquel Fernández Rovira (Institute for Logic, Language and Computation): 'De mysteries van conversatie onthuld'

Wanneer mensen met elkaar communiceren in een spontaan gesprek, vinden vele onbewuste processen plaats. Fernández Rovira gebruikt computeralgoritmes om grote hoeveelheden van menselijke conversaties te analyseren om uit te vinden hoe wij beter kunnen communiceren met elkaar en met computers.

Dr. Valeria Gazzola (Psychologie): 'Helpt empathie?'  

Het wordt vaak aangenomen dat veel/meer empathie zich automatisch vertaalt in meer behulpzaamheid, direct causaal bewijs ontbreekt echter. In haar project ontwikkelt Gazzola een innovatieve vorm van hersenstimulatie ontwikkelen om direct de hersenactiviteit te stimuleren in gebieden die verantwoordelijk zijn voor empathie en meten of dit leidt tot meer behulpzaamheid. 

Dr. Rene Gerritsma (Institute of Physics): 'Een nieuw quantummateriaal'

Een systeem van wisselwerkende atomen en ionen lijkt verrassend veel op een natuurlijke vaste stof, waarbij de atomen de rol van de elektronen spelen terwijl de ionen de kristalstructuur vormen. Dit nieuwe materiaal kan gebruikt worden als quantum-simulator van vaste-stoffysica. Gerritsma zal de atomen aanslaan tot een Rydberg-toestand, waardoor de interacties over een groot bereik ingesteld kunnen worden. 

Dr. Mette Hazenberg (AMC): 'Donorafweer tegen acute leukemie'

Transplantatie van donorstamcellen is belangrijk in de behandeling van acute leukemie, maar is risicovol. Er is aangetoond dat het donorafweersysteem leukemie-specifieke antistoffen maakt waardoor recidief van de ziekte wordt voorkomen. Hazenberg gaat nu onderzoeken welke hulp het donorafweersysteem hiervoor nodig heeft en hoe transplantatie-gerelateerde complicaties voorkomen kunnen worden. 

Dr. Riekelt Houtkooper (AMC): 'Energie tegen veroudering'

Door veroudering werken de mitochondriën, de energiecentrales van onze cellen, slechter. Er zijn echter genen ontdekt die dit proces kunnen vertragen. In dit onderzoek bestudeert Houtkooper hoe deze genen veroudering tegen kunnen gaan. 

Dr. Stephan Huveneers (AMC/Sanquin): 'Waardoor gaan verstijfde bloedvaten lekken?'   

Verstijving van bloedvaten veroorzaakt lekkages en op termijn ontstekings- en vaatziektes. Huveneers speurt naar eiwitten die de hechting van bloedvatcellen regelen. Met geavanceerde microscopie onderzoekt hij vervolgens de functie van deze eiwitten in bloedvaten en zoekt hij naar nieuwe mogelijkheden voor therapie. 

Prof. dr. Arnon Kater (AMC): 'Afweercellen met hernieuwde energie inzetten in de strijd tegen leukemie'

Afweercellen van patiënten met chronische lymfatische leukemie hebben een sterk verminderde functie, waardoor ze de leukemie niet kunnen bestrijden. Eerdere studies suggereren dat verstoorde energiehuishouding hier een rol in kan spelen. Kater beoogt, door middel van herstel van de energiehuishouding, eigen afweercellen actief in te zetten tegen leukemie. 

Dr. Annemieke Petrignani (Van ’t Hoff Institute for Molecular Sciences): 'Vormen en formaten van buitenaardse organische moleculen'

Koolwaterstoffen zijn overal. De buitenaardse varianten spelen een belangrijke rol in de vorming van sterren en planeten, en mogelijk leven. Petrignani gaat infrarode karakteristieken in het laboratorium meten om de buitenaardse vormen en formaten te kunnen bepalen. 

Dr. Yolanda Rodríguez Pérez (Europese Studies): 'Gemengde gevoelens: Literaire Hispanofilie en Hispanofobie in Nederland en Engeland'

De haat-liefdeverhouding met Spanje heeft een sleutelrol gespeeld bij de totstandkoming van de nationale identiteit in Nederland en Engeland. Deze spanning is zowel te zien in de vroegmoderne literatuur als in de 19^de-eeuwse nationale beeldvorming en canonvorming. Hierop richt Rodríguez Pérez zich in haar onderzoek. 

Dr. Floris Roelofsen (Institute for Logic, Language, and Computation): 'Informatie-uitwisseling: de interpretatie van vragen en antwoorden '

Roelofsen ontwikkelt een nieuwe betekenistheorie, waarin de uitwisseling van informatie door middel van vragen en antwoorden centraal staat. Hij onderzoekt hoe de interpretatie van een zin wordt opgebouwd uit de betekenissen van de elementen ervan, en hoe er betekenisverbanden gelegd worden tussen de verschillende uitingen in een dialoog. 

Prof. dr. Ellen Rutten (Slavische talen en culturen): 'Verlangen naar imperfectie'

Sloophouten tafels, korrelige foto’s, rafelige jeans. Imperfectie is een antwoord op ons verlangen naar het authentieke en het sublieme in een wereld van snelle technologische vernieuwing. Rutten bestudeert - samen met designers -  waar dat verlangen vandaan komt, en hoe we het in Europa kunnen gebruiken in tijden van economische en ecologische crisis. 

Dr. Christian Schaffner (Institute for Logic, Language and Computation): 'Cryptography in the Quantum Age'

Cryptografie levert oplossingen voor het veilig versturen en verwerken van informatie. Recente ontwikkelingen rondom kwantumcomputers bieden nieuwe mogelijkheden, maar vormen ook een bedreiging. In zijn project stoomt Schaffner de cryptografie klaar voor het nieuwe kwantumtijdperk. 

Dr. Joost van Spanje (Amsterdam School of Communication Research): 'Defending or Damaging Democracy? Legal Action against Anti-immigrant Parties in Europe and its Effects on their Electoral Support'

Veel anti-immigratiepartijen worden juridisch aangepakt. Vaak worden hun leden strafrechtelijk vervolgd; soms ook de partijen zelf. Beïnvloeden zulke maatregelen het gedrag van kiezers bij verkiezingen? Van Spanje onderzoekt de effecten van juridische maatregelen tegen anti-immigratiepartijen op de electorale steun voor deze partijen in 21 Europese landen tussen 1965 en 2015. 

Dr. Ivan Titov (Institute for Logic, Language and Computation): 'Semantisch ontleden in het wild'

Computers die kennis extraheren uit tekst, zouden een revolutie betekenen voor zoekmachines en andere webapplicaties. De huidige handmatig aangemaakte bronnen zijn niet toereikend om kennis uit teksten op het web te extraheren. Hoe kunnen computers tekst begrijpen door het te lezen? Dit is de hoofduitdaging binnen het onderzoek van Titov. 

Prof. dr. Moniek Tromp (Van ’t Hoff Institute for Molecular Sciences): 'Camera klaar? Actie!'

Chemici moeten katalysatoren en hun reacties begrijpen om ze te kunnen verbeteren. Door heel snel achter elkaar foto’s te maken met verschillende kleuren licht, kan Tromp alle onderdelen apart belichten en zo voor de allereerste keer een real life-filmpje maken. 

Dr. Louis Vermeulen (AMC): Organs and organ systems, Gastrointestinal system: 'De evolutie van darmkanker'

Bij het woord ‘evolutie’ denken we meestal aan het ontstaan van de meest uiteenlopende en prachtige levensvormen. Toch kan evolutie ook leiden tot hele nare zaken zoals kanker en therapieresistentie. Vermeulen brengt de evolutionaire processen in kaart die ten grondslag liggen aan de ontwikkeling van darmkanker. 

Dr. Marit Westerterp (AMC): 'Cholesteroltransport, ontsteking en aderverkalking'

Cellen in de vaatwand transporteren cholesterol naar deeltjes in het bloed. Het uitschakelen van cholesteroltransporters in deze cellen leidt tot een chronisch verhoogde ontsteking resulterend in aderverkalking. Westerterp gaat onderzoeken of in deze condities aderverkalking afhankelijk is van een cruciale ontstekingsregulator. 

Dr. Ingo Willuhn (Netherlands Institute for Neuroscience /AMC): 'Flexibele dopamine en rigide gedrag'

De neurotransmitter dopamine is belangrijk voor het aanleren van gewoonten. Willuhn wil ontdekken welke hersenbanen dopamine-afgifte coördineren tijdens gewoontevorming. Starre gewoontes die ontstaan door een verstoring van deze coördinatie, kunnen leiden tot psychiatrische ziektebeelden. 

Dr. Guido van Wingen (AMC): 'Met hersenscans de uitkomst van therapie voorspellen'

Er bestaan verschillende behandelingen voor patiënten met obsessieve-compulsieve stoornis, maar deze werken allemaal slechts bij de helft van de patiënten. Van Wingen gaat met nieuwe analysemethodes van hersenscans op zoek naar patronen die kunnen voorspellen welke behandeling het beste bij een patiënt past.