De klassieke aanname dat ‘s werelds grootste dieren, de baleinwalvissen, vasten tijdens hun voorjaarsmigratie naar de foerageergebieden in de Arctische Oceaan, is niet juist. Dat blijkt uit onderzoek van Fleur Visser en Jef Huisman van de Universiteit van Amsterdam en internationale collega’s. Zij laten zien dat baleinwalvissen hun voorjaarsmigratie aanpassen aan de timing van de voorjaarsbloei van algen in de Atlantische Oceaan. Onderweg bezoeken de walvissen productieve voedselgebieden om te eten. De resultaten zijn deze week gepubliceerd in Marine Ecology Progress Series.

Marien fytoplankton (microscopisch kleine algjes) groeit zodra de temperatuur het toelaat, en er voldoende voedingsstoffen en licht beschikbaar zijn. Elk voorjaar leidt dit tot een golf van groeiend fytoplankton over de Noord-Atlantische Oceaan. Dit staat ook wel bekend als de Noord-Atlantische voorjaarsbloei. De voorjaarsbloei begint al in de late winter in het subtropische deel van de oceaan en strekt zich vervolgens uit tot Groenland en IJsland in de zomer. Elk voorjaar volgen migrerende walvissen in de Noord-Atlantische Oceaan een vergelijkbaar traject, van hun subtropische overwintergebieden naar de zomerse foerageergebieden in Arctische wateren, een reis van duizenden kilometers.

Fleur Visser en collega’s onderzochten de aanwezigheid van baleinwalvissen bij de Azoren. Ze vergeleken hun waarnemingen van walvissen met schattingen van fytoplanktonconcentraties verkregen met behulp van remote sensing-gegevens van satellieten. Elk voorjaar zagen zij tientallen baleinwalvissen zoals gewone vinvissen, blauwe vinvissen, noordse vinvissen en bultruggen in een korte periode van 13-16 weken na het begin van de voorjaarsbloei.

In plaats van te vasten deden deze walvissen zich te goed aan hun favoriete prooi, Noordse krill (Meganyctiphanes norvegica). Het krill leeft van de voorjaarsbloei en is na 13-16 weken groot genoeg gegroeid om als prooi te dienen voor de walvissen. Baleinwalvissen waren echter niet aanwezig bij de Azoren in het najaar, wanneer de fytoplanktonconcentraties laag zijn omdat de voedingsstoffen in het water zijn uitgeput.

Verschillende recente studies voorspellen dat opwarming van de aarde langere en meer permanente stratificatie van de subtropische oceanen tot gevolg zal hebben. Deze stratificatie reduceert de toevoer van voedingsstoffen vanuit het diepe oceaanwater naar de oppervlakte. Dit kan leiden tot een vermindering van de voorjaarsbloei van het plankton op subtropische breedtegraden. Volgens Visser en collega’s is het daarom van groot belang om de migratiepatronen van baleinwalvissen en hun relatie tot de voorjaarsbloei de komende decennia goed te blijven volgen.

Publicatiegegevens

Fleur Visser, Karin L. Hartman, Graham J. Pierce, Vasilis D. Valavanis en Jef Huisman: Timing of migratory baleen whales at the Azores in relation to the North Atlantic spring bloom. Marine Ecology Progress Series (Vol. 440: 267–279, 2011).